کابینه ائتلافی؛ مرگ زودرس یا حیات نباتی!

به گزارش راهبرد معاصر؛ روز یک شنبه ۱۳ ژوئن ۲۰۲۱، نفتالی بنت به همراه اعضاء کابینه خود به کنست رفت و در حضور نمایندگان پارلمان و رئوون ریولین رئیس جمهور اسرائیل پس از کسب ۶۰ رای موافق در برابر ۵۹ رای مخالف سوگند خورده و کابینه ائتلاف رسما شروع به کار کرد. نفتالی بنت قرار است به مدت دو سال تا ۲۷ اوت ۲۰۲۳ نخست وزیر باشد تا سپس یائیر لاپید تا نوامبر ۲۰۲۵ در این مسند قرار بگیرد. این اتفاق تاریخی در حال رخ می دهد که احزاب راست گرای هم پیمان بی بی و شخص نتانیاهو با اعلام اعتراض رسمی و انتقاد نسبت به عملکرد بنت در اتحاد با احزاب چپ و عربی، رسما اپوزوسیون دولت جدید را تشکیل دادند. شاید دلیل اصلی کنار رفتن نتانیاهو از اریکه قدرت را رویگردانی هم پیمانان سنتی وی در جریان راست دانست. نفتالی بنت رهبر حزب یامینا، گیدئون صعر رهبر حزب امید جدید و بنی گانتز رهبر حزب آبی و سفید از جمله این افراد بودند همچنین اختلاف بی بی با بتصائل اسموتریچ رهبر حزب صهیونیسم مذهبی در ایجاد شکاف در جریان راست نقشی کلیدی داشت.

به هر ترتیب در نظر برخی کارشناسان سیاسی فصلی جدید در سپهر سیاسی اسرائیل آغاز گردیده که با هزاران "اما" و "اگر" همراه است. شاید برای نخستین بار احزاب مختلف اسرائیلی با گرایش های مختلف سیاسی، مذهبی، ایدئولوژیکی و قومی در کنار هم جمع شده و با نقطه اشتراک حداقلی یعنی مخالفت با تداوم نخست وزیری بنیامین نتانیاهو با یکدیگر ائتلاف کردند. در ادامه این یادداشت سعی می کنیم نگاهی مختصر به وضعیت کابینه جدید اسرائیل و سرنوشت آن داشته باشیم.

تعداد اعضاء کابینه جدید رژیم صهیونیستی ۲۷ نفر است. در این کابینه ما شاهد حضور ۹ زن هستیم که ۳ تن از آنها عراقی تبار و ۲ نفر مراکشی هستند. وزیر اقتصاد کابینه ائتلافی، اورنا باربیوای می باشد که مادرش عراقی تبار است.‌ او نخستین زنی است که در ارتش رژیم صهیونیستی به درجه سرتیپی رسیده است. باربیوای لیسانس علوم اجتماعی خود را از دانشگاه بن گورین و فوق لیسانس مدیریت بازرگانی را از دانشگاه حیفا دریافت کرده است. دومین زن عراقی کابینه ائتلاف، آیلت شاکر در سمت وزیر کشور است که از ایران به اسرائیل مهاجرت کرده است! او قرار است در دور دوم دولت ائتلافی در سمت وزیر دادگستری قرار بگیرد. شاکر از افراد نزدیک به نفتالی بنت محسوب می شود. یفعاط شاشا بیتون وزیر آموزش از پدری عراقی و مادری مراکشی متولد شده است. وی در سال ۱۹۷۳ در تل آویو به دنیا آمده است. میراو کوهن از اعضاء حزب یش عتید نیز دارای والدینی مراکشی بود. او در کابینه ائتلافی در پست وزیر عدالت اجتماعی قرار دارد. دیگر عرب این کابینه، کارین الحرار هارتشتاین نام دارد که در آمریکا در رشته حقوق تحصیل کرده و اکنون وزیر انرژی اسرائیل شده است.

علاوه بر وزرا نام برده سایر اعضاء کابینه بنت-لاپید عبارت از؛ گیدئون صعر وزیر دادگستری در دور نخست و وزیر خارجه در دور دوم، بنی گانتز وزیر دفاع، آویگدور لیبرمن وزیر دارایی، متن کاهانا وزیر ادیان، یوآل بزبزو وزیر جهان گردی، العیزر شطران وزیر اطلاعات، یوعز هندل وزیر ارتباطات، پنیاه تمانو شطح وزیر مهاجرت و جذب، زئو الکین وزیر ساخت و ساز مسکن و وزیر امور اورشلیم، خیلی طروپر وزیر فرهنگ و ورزش، مائیر کوهن وزیر رفاه، محودد پورر وزیر کشاورزی و توسعه نقب و جلیل، اوریت فرکاش کوهن وزیر نو آوری و علوم، کارین الهرار وزیر انرژی، حمد عمار وزیر دفتر دارایی، مراو میخائیلی وزیر حمل و نقل، عومر بارلو وزیر امنیت داخلی، نخمان شی وزیر دیاسپورا، نیتصان هورووتیز وزیر بهداشت و عیساوی فرج وزیر همکاری منطقه ای است.

سهم هر کدام از احزاب حاظر در کابینه ائتلافی عبارت است از؛ ۷ کرسی برای حزب یش عتید به رهبری یائیر لاپید، ۳ کرسی برای حزب یامینا به رهبری نفتالی بنت، ۴ کرسی برای حزب امید جدید به رهبری گیدئون صعر رهبر حزب امید جدید، ۴ کرسی برای حزب آبی و سفید به رهبری بنی گانتز، ۳ کرسی برای حزب اسرائیل ما به رهبری آویگدور لیبرمن، ۳ کرسی برای حزب کارگر به رهبری مراو میخائیلی و ۳ کرسی برای حزب مرتص به رهبری ینتصان هورووتیز.‌ نکته جالب توجه آن است که حزب عربی رعم به رهبری منصور عباس هیچ سهمی از کابینه ائتلافی ندارد.

این کابینه متکثر که شامل افراد مختلف از طیف های گوناگون است، برنامه های متناقضی برای اداره کشور ارائه داده است. به عنوان مثال در حالی که لیبرمن به عنوان وزیر دارایی به دنبال جلوگیری از افزایش مالیات ها است؛ میخائیلی به دنبال افزایش سرمایه گذاری در حوزه حمل و نقل عمومی است. ‌این موضوع تنها یکی از موارد متعدد اختلافی میان اعضا کابینه جدید است. ذکر این نکته لازم است که موضوع عدم تصویب بودجه سبب بحران سیاسی بی سابقه ای در سرزمین های اشغالی شده است که منجر به فروپاشی دولت ائتلافی نتانیاهو-گانتز و در نهایت سقوط بی بی شد. ‌میخائیلی رهبر حزب کارگر وعده سرمایه گذاری گسترده در حوزه حمل و نقل عمومی، کاهش شکاف اجتماعی و تخفیف میزان آلودگی ها ارائه کرده که نیاز به بودجه و به طبع نیاز به سیاست افزایش مالیات ها دارد.

شاشا بیطون وزیر آموزش نیز وعده های متعددی در ابتدا وزارت خود ارائه داده است که عبارت اند؛ رساندن میزان روزهای تحصیلی به عدد پنج، دادن استقلال بیشتر به مدیران مدارس، افزایش حقوق معلمان و کاهش تعداد امتحانات دوره ای را داده است. البته وی تحقق این اهداف را منوط به طول عمر کابینه دانسته است.‌ گیدئون صعر وزیر دادگستری نیز به دنبال اجرای اصلاحات در سیستم قضائی اسرائیل است. او اعلام کرده است که به دنبال حل و فصل مشکلات وزارت دادگستری می باشد اما به دنبال نابودی سیستم نیست. همچنین صعر وعده داده است که بیش از پیش به حقوق شهروندی در جریان دادخواست‌های کیفری و مدنی توجه خواهد شد و موانع موجود در سیستم دیوان سالاری را بر طرف خواهد ساخت.

بهره سخن

یکی از مشکلات رایج در اکثر نظام های پارلمانی همچون اسرائیل را می توان عمر کوتاه کابینه های ائتلافی دانست. به طور معمول اکثر دولت های اسرائیلی نمی توانند به چهار سال کامل برسند و به دلیل اختلافات متکثر و گوناگون به سمت سقوط کابینه و برگزاری انتخابات زودهنگام حرکت می کنند. در چنین فضای سیاسی ما شاهد اتحاد ۸ حزب با اختلافات عمیق و ایدئولوژیک هستیم که تنها برای کنار زدن بی بی با یک دیگر ائتلاف کردند. اکنون با توجه به سرنوشت کابینه های پیشین و همچنین تضاد شدید میان احزاب و از سوی دیگر فشار احزاب راست گرا با محوریت حزب لیکود و بنیامین نتانیاهو پیش بینی می شود که در کوتاه مدت یا (با دیدی خوشبینانه) میان مدت کابینه ائتلافی فروپاشیده و اسرائیل به سمت برگزاری انتخابات زودهنگام حرکت نماید. البته عده ای دیگر با دیدی خوشبینانه معتقدند که کابینه بنت-لاپید فصلی نوین در سپهر سیاسی اسرائیل را آغاز کرده است و آن ها می توانند با یکدیگر گفت و گو کرده و با روش های دموکراتیک از اختلافات میان خود کاسته و دولتی پایدار را شکل دهد؛ اما با توجه به گزارشات راست گرایانه جامعه اسرائیل و همچنین تضاد منافع میان احزاب حاضر در کابینه انتظار می رود که عمر این کابینه کوتاه بوده و رژیم صهیونیستی آماده ی حضور مجدد نتانیاهو در رقابت های انتخاباتی می شود.